• Prirodno kretanje stanovništva u Republici Srbiji 1961-2010
  
  
• Retrospektivna analiza perinatalnog mortaliteta u Beogradu
  1996. godine
      Tabela 1: Rođeni prema zdravstvenoj ustanovi i vitalitetu
      Tabela 2: Perinatalni mortalitet prema uzrastu i polu
                        novorođenčeta
      Tabela 3: Perinatalni mortalitet prema stanju ploda pri prijemu
                        i terminu porođaja
      Tabela 6: Struktura seminatalnog mortaliteta prema uzroku
                        smrti i uzrastu novorođenčeta u %

REPUBLIČKI ZAVOD ZA STATISTIKU, Beograd, 2012. / izvor
Prirodno kretanje stanovništva u Republici Srbiji 1961-2010
Izdavač: Republički zavod za statistiku
Beograd, Milana Rakića 5
Za izdavača: prof. dr Dragan Vukmirović, direktor

Republički zavod za statistiku prvi put objavljuje publikaciju "Prirodno kretanje stanovništva u Republici Srbiji, 1961-2010". U njoj su predstavljeni osnovni podaci vitalne statistike: broj stanovnika, živorođeni, umrli, prirodni priraštaj i umrla odojčad. Publikacija omogućava uporednu analizu podataka o broju stanovnika i prirodnom kretanju stanovništva opština Republike Srbije za poslednjih pedeset godina. Podaci su prikazani prema važećem administrativno-teritorijalnom stanju na dan 1. januara 2010. godine. Publikacija sadrži i osnovna metodološka objašnjenja statistike prirodnog kretanja stanovništva. Republički zavod za statistiku od 1998. godine ne raspolaže demografskim podacima za AP Kosovo i Metohija, tako da oni nisu sadržani u obuhvatu podataka za Republiku Srbiju.

REPUBLIKA SRBIJA

Godina	Broj stanovnika	Živo-rođeni	Umrli	Prirodni priraštaj	Umrla odojčad	Umrla odojčad na 1000 živo-rođenih
1961	7 641 962	155 783	69 749	86 034	12 917	82,9
1962	7 722 440	151 344	77 854	73 490	13 183	87,1
1963	7 802 916	149 849	70 201	79 648	11 713	78,2
1964	7 883 392	146 404	74 831	71 573	11 454	78,2
1965	7 963 870	150 268	70 623	79 645	11 257	74,9
1966	8 044 352	146 204	65 737	80 467	9 176	62,8
1967	8 124 823	147 492	74 223	73 269	9 403	63,8
1968	8 205 302	148 248	71 713	76 535	8 801	59,4
1969	8 285 777	151 958	79 044	72 914	8 913	58,7
1970	8 366 253	146 949	78 040	68 909	8 267	56,3
1971	8 446 726	151 130	76 184	74 946	8 027	53,1
1972	8 533 427	154 802	81 092	73 710	7 255	46,9
1973	8 620 130	156 075	77 510	78 565	7 449	47,7
1974	8 706 828	160 305	76 532	83 773	7 261	45,3
1975	8 793 530	162 255	79 608	82 647	7 147	44,0
1976	8 880 239	165 390	78 714	86 676	6 594	39,9
1977	8 966 931	161 359	78 735	82 624	6 394	39,6
1978	9 053 636	159 649	81 762	77 887	6 028	37,8
1979	9 140 333	158 078	81 881	76 197	6 033	38,2
1980	9 227 037	162 744	85 089	77 655	5 517	33,9
1981	9 313 686	151 518	87 763	63 755	5 309	35,0
1982	9 360 219	159 440	88 952	70 488	5 815	36,5
1983	9 406 748	157 648	94 546	63 102	5 775	36,6
1984	9 453 281	162 279	93 315	68 964	5 175	31,9
1985	9 499 808	155 863	93 662	62 201	5 260	33,7
1986	9 546 347	153 938	94 423	59 515	4 928	32,0
1987	9 592 873	154 500	93 733	60 767	4 668	30,2
1988	9 639 402	153 754	93 873	59 881	4 695	30,5
1989	9 685 933	144 926	95 437	49 489	4 373	30,2
1990	9 732 464	145 642	93 729	51 913	3 381	23,2
1991	9 789 795	142 641	97 598	45 043	3 083	21,6
1992	9 835 190	131 295	101 479	29 816	2 925	22,3
1993	9 878 582	132 063	102 925	29 138	2 947	22,3
1994	9 918 975	128 742	100 678	28 064	2 392	18,6
1995	9 961 370	131 012	102 604	28 408	2 251	17,2
1996	10 005 763	128 589	106 762	21 827	1 941	15,1
1997	10 047 159	122 636	106 692	15 944	1 746	14,2
1998	7 867 551	76 330	99 376	-23 046	882	11,6
1999	7 873 944	72 222	101 444	-29 222	792	11,0
2000	7 880 338	73 764	104 042	-30 278	785	10,6
2001	7 886 732	78 435	99 008	-20 573	799	10,2
2002	7 500 031	78 101	102 785	-24 684	790	10,1
2003	7 480 591	79 025	103 946	-24 921	711	9,0
2004	7 463 157	78 186	104 320	-26 134	633	8,1
2005	7 440 769	72 180	106 771	-34 591	579	8,0
2006	7 411 569	70 997	102 884	-31 887	525	7,4
2007	7 381 579	68 102	102 805	-34 703	484	7,1
2008	7 350 222	69 083	102 711	-33 628	460	6,7
2009	7 320 807	70 299	104 000	-33 701	492	7,0
2010	7 291 436	68 304	103 211	-34 907	460	6,7

Prikaz prema oblastima

Ceo sadržaj: Prirodno kretanje stanovništva u Republici Srbiji 1961-2010 (.pdf)

1996. / izvor
Retrospektivna analiza perinatalnog mortaliteta u Beogradu 1996. godine

Retrospektivna studija perinatalnog mortaliteta urađena je u saradnji sa Gradskim zavodom za zaštitu zdravlja. Predmet istraživanja bile su porodilje neposredno posle porođaja i novorođena deca u prvih sedam dana po rođenju. Uzorak je obuhvatio oko trista slučajeva mrtvorođenja i odojčadi umrle u prvih sedam dana života na svim neonatološkim i akušerskim odelenjima četiri beogradska porodilišta, i trebalo bi da bude reprezent kretanja perinatalnog mortaliteta u Centralnoj Srbiji.

Instrumenti istraživanja

Kako je navedeno, ovde se radi o anketnom ispitivanju, baziranom na upitnicima popunjenim na osnovu medicinske dokumentacije, odnosno bolničkih istorija bolesti majki/porodilja i novorođenčadi, porođajnog protokola, prijave porođaja, obdukcionog protokola i Potvrde o smrti u četiri beogradska porodilišta (GAK "Narodni front", KSC - Institut za ginekologiju i akušerstvo, KBC "Zvezdara" i KBC "Dr Dragiša Mišovic") tokom 1996. godine. Podaci o trudnici/porodilji popunjavani su iz Istorije bolesti žene i Otpusne liste, a podaci o detetu iz Porođajnog protokola, Istorije bolesti deteta, Obdukcionog protokola i drugih dostupnih dokumenata.

Sagledavanje efikasnosti i kvaliteta pružene zdravstvene zaštite u toku trudnoće, porođaja i puerperijuma vršeno je na osnovu podataka dobijenih iz individualnih zdravstveno-statističkih izveštaja o "Prijavi porođaja" za Beograd u 1996. godini, a koji se odnose na: broj porođaja, vitalitet deteta na rođenju, trajanje trudnoće u odnosu na termin, komplikacije u trudnoći, za vreme porođaja i u puerperijumu, težinu deteta na rođenju, patološka stanja deteta na rođenju, stanje novorođenčeta pri otpustu iz porodilišta i sl. Ove Prijave obuhvataju sve slučajeve porođaja u Beogradu, kako žena iz Beograda, tako i onih iz unutrašnjosti. Navedeni podaci za 1996. godinu (Gradski zavod za zaštitu zdravlja, 1997) pokazali su sledeće:

1. Od 18028 rođene dece najviše porođaja (90%) bilo je u terminu, prevremenih je bilo 7%, a porođaja posle termina 1%. Stopa mrtvorođenja iznosi 9‰ (u starosti porodilja 40-44 godina –15,4‰). Najveći broj mrtvorođene dece rođeno je pre termina. Umrlo je 2% živorođene dece, od kojih je 55% bilo muškog pola.

2. Od živorođene dece 53% bilo je muškog pola. Prosečna telesna masa na rođenju iznosila je 3295 g, dok je dece ispod 2500 g bilo 8%. Kod 17% dece registrovano je neko patološko stanje na rođenju, a najviše takvih slučajeva odnosilo se na decu majki starih preko 40 godina (20% te starosti).

3. Od ukupnog broja porodilja, 58% su bile u starosti 20-29 godina, dok ih je u starosti 30-39 godina bilo 35%, što je dosta zabrinjavajuće. U 46% slučajeva u pitanju su prvorotke, u 34% drugorotke, a u 9% slučajeva u pitanju je treći porođaj. Najveći broj žena nije imalo prethodno prekid trudnoće (60,5%), 19,3% imalo je jedan abortus, a 7,8% žena dva.

4. Najveći broj komplikacija u toku trudnoće imale su žene u starosti 40-44 godine, kao i one koje su se prevremeno porodile. Najčešce su to bile anemija, krvavljenje u ranoj trudnoći - preteći pobacaj i preteći trudovi, kao i prevremeni početak porođaja, premda je registracija ovih komplikacija puna nelogičnosti i nepotpuna.

5. Kod gotovo polovine porodilja registrovana je neka komplikacija u toku porođaja i to najčešce u starosti 40 i više godina (59% te starosti) i kod prevremenog porođaja. Podaci o vrstama komplikacija su ponovo nepotpuni. Registrovano je samo od 4-21% ukupnog broja komplikacija, te se kao takve za analizu nisu mogle koristiti. Od registrovanih najčešce su karlični porođaj (ili dr. nepravilan položaj), disproporcija karlice, intrauterina smrt i zadržana placenta. U svega 3% porodilja registrovana je neka komplikacija nastala u puerperijumu, najčešce kod prevremenog porođaja.

U 254 porođaja sa nepovoljnim ishodom, ukupno je rođeno 279 dece (razlika su višestruke trudnoće), računajući seminatalni mortalitet (57,3%), mrtvorođenja (41,6%) i nepoznat ishod porođaja (1,1%). U GAK "Narodni front" rođeno je 79,2% dece, u KCS Institutu za ginekologiju i akušerstvo 18,3%; KBC "Zvezdara" 1,4% i KBC "Dr Dragiša Mišović" 1,1% novorođenčadi.


Tabela 1

Rođeni prema zdravstvenoj ustanovi i vitalitetu

	Rođeni
Zdravstvena ustanova	Svega	Mrtvorođeni	Živorođeni (umrli u prvih 7 dana)	Nepoznato
Ukupno	279	116	160	3
Narodni front	221	102	117	2
Višegradska	51	14	36	1
Zvezdara	4	-	4	-
Dragiša Mišović	3	-	3	-

Kako je, prema podacima Gradskog zavoda (Gradski zavod za zaštitu zdravlja, 1997) u "Narodnom frontu" obavljeno najviše porođaja tokom 1996. godine (37,1%), logično je da je ovde perinatalni mortalitet bio najveći (87,9% svih mrtvorođenja i 73,1% umrle odojčadi u prvoj nedelji života).

Starosno-polna struktura umrle odojčadi pokazala je da je 57,3% odojčadi živorođeno i umrlo tokom prve nedelje (42,7% odojčadi je mrtvorođeno), odnosno da ih je 22,6% umrlo tokom prvog dana života. U prvom danu, najveći rizik bio je prisutan prvih pet sati po rođenju, kada je umrlo 9,7% odojčadi. Šanse za preživljavanje nešto su veće ukoliko odojčad preživi prvi dan - u drugom danu umrlo je 18,6% beba, što je za 3% manje nego prvog dana, a u starosti preko 72 sata umrlo je 10% odojčadi. Za dvadesetoro umrle odojčadi nije poznata starost.


Tabela 2

Perinatalni mortalitet prema uzrastu i polu novorođenčeta

	Perinatalni mortalitet
Uzrast novorođenčeta	Svega	muški	žensko	Neodređeno	Nepoznato
Ukupno	279	125	124	2	28
Do 24 časa	63	36	24	-	3
0-5 časova	27	18	7	-	2
6-12 časova	17	8	8	-	1
13-24 časa	19	10	9	-	-
25-72 časa	52	21	29	-	2
Preko 72 časa	28	13	15	-	-
Nepoznato	20	13	6	-	1
Mrtvorođenja	116	42	50	2	22

Tabela 3

Perinatalni mortalitet prema stanju ploda pri prijemu i terminu porođaja

	Umrla odojčad prema terminu porođaja
Stanje ploda pri prijemu	Svega	Pre termina	U terminu	Posle termina	Nepoznat termin
Ukupno	279	198	42	-	39
Normalno stanje	88	63	18	-	7
Patnja ploda	49	31	9	-	9
Smrt ploda	63	39	12	-	12
Nepoznato	79	65	3	-	11

Dominantan uzrok mortaliteta posmatrane novorođenčadi je teška asfiksija (60%). Prema podacima u tabeli 6. u 13,8% slučajeva uzrok smrti je registrovan kao neoznačeni ili nepoznat, tako da je na drugom mestu po intenzitetu prisutan respiratorni distres (6,9%). Koliko su ovi uzroci smrti udruženi sa nezrelošću novorođenčeta govori i podatak da je asfiksiju imalo 61,8% preterminske i 53,1% terminske novorođenčadi, a respiratorni distres 7,8% preterminske i samo 0,8% novorođenčadi rođene u terminu.

Iz višestrukih porođaja u uzorku je rođeno 20,8% odojčadi, s tim da su u pitanju pretežno dvostruki (18,3%) porođaji. Prema vitalitetu umrle odojčadi u uzorku, kod seminatalnog mortaliteta oni su prisutni u 26,9% slučajeva, a kod mortinataliteta znatno manje 12,1%, što navodi na zaključak da je višestruki porođaj veći faktor rizika u prvim danima živorođenja, nego pri samoj trudnoći i porođaju.


Tabela 6

Struktura seminatalnog mortaliteta prema uzroku smrti i uzrastu novorođenčeta u %

	Uzrast novorođenčeta
		Do 24 časa
Uzrok smrti novorođenčeta	Svega	Ukup-no	0-5	6-12	13-24	25-72	Preko       72	Nepoz uzrast
Ukupno	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0
Veoma mala težina na porođaju (P07.0)	1,9	4,8	11,1	-	-	-	-	-
Krvarenje pod tvr. moždanicu u toku porođ. (P10.0)	1,9	3,2	-	5,9	5,3	2,0	-	-
Intrauterina hipoksija pre početka porođ. (P20.0)	1,3	1,6	3,7	-	-	2,0	-	-
Asfiksija uzrokov. nedostat. kiseon., teška (P21.0)	60,0	54,0	29,6	70,6	73,7	70,6	78,6	22,2
Asfiksija, neoznačena (P21.9)	0,6	-	-	-	-	2,0	-	-
Respiratorni distres, teški (P22.0)	6,9	7,9	7,4	17,6	-	7,8	-	11,1
Sindrom udisanja mekonijuma (P24.0)	1,9	3,2	7,4	-	-	2,0	-	-
Sindrom udisanja amnionske tečn. i sluzi (P24.1)	0,6	1,6	3,7	-	-	-	-	-
Sindrom udisanja str. sadrž., neoznačen (P24.9)	0,6	-	-	-	-	-	3,6	-
Atelektaza primarna (P28.0)	0,6	1,6	3,7	-	-	-	-	-
Druga i neoznačena atelektaza (P28.1)	1,3	3,2	3,7	-	5,3	-	-	-
Zastoj disanja u prvom snu (P28.3)	0,6	-	-	-	-	-	3,6	-
Malformacija Sylviusovog kanala (Q03.0)	1,3	1,6	-	5,9	-	2,0	-	-
Spina bifida (Q05.0)	0,6	1,6	3,7	-	-	-	-	-
Zakržljalost i nepravilan razvoj kič.možd. (Q06.1)	0,6	1,6	3,7	-	-	-	-	-
Urođene anomal. srčane pretk. i komore (Q20.0)	0,6	1,6	3,7	-	-	-	-	-
Druge urođene anomalije srca (Q24.0)	1,9	3,2	3,7	-	5,3	-	3,6	-
Druge urođene anom. gornj. org. za varenje(Q40.0)	0,6	1,6	-	-	5,3	-	-	-
Druge urođene anomalije jetre (Q44.7)	0,6	1,6	-	-	5,3	-	-	-
Mnogostruke kongenitalne anomalije (Q89.7)	0,6	-	-	-	-	-	3,6	-
Kongenitalna anomalija, neoznačena (Q89.9)	0,6	-	-	-	-	2,0	-	-
Daunov sindrom (Q90.0)	0,6	-	-	-	-	-	3,6	-
Neoznačeni ili nepoznati uzrok smrti (R99.0)	13,8	6,3	14,8	-	-	9,8	3,6	66,7

Čak 83,3% porođaja obavljenih carskim rezom završeno je živorođenjem, što znači da ova tehnika, ukoliko je medicinski opravdana, ima vrlo mali rizik po ishod porođaja.

Iako se mortalitet odojčadi, odnosno perinatalni mortalitet, kod nas relativno često i studiozno izučavao, ostaje činjenica da je on specifičan u svojoj vremenskoj, prostornoj, demografskoj i socio-ekonomskoj dimenziji i da se njegove varijable dinamično menjaju u konkretnoj sredini, u određenom vremenskom odseku.